Women Word : ही कथा जणू स्वप्नपूर्ती झाल्याची आहे. अगदी लहान वयात लग्न झालेल्या दलित मुलीला सर्व पूर्वग्रहांना सामोरे जावे लागते. शोषण सहन करते. नाराज होऊन ती आत्महत्या करण्याचा विचारही करते. पण आज ती करोडोंच्या कंपनीची मालक आहे. काहींना ही बॉलीवूड चित्रपटाची कथा वाटू शकते किंवा काही लोकांना ती केवळ कल्पनारम्य वाटू शकते. पण ही वास्तवाची कथा आहे.
कोण आहे कल्पना सरोज कल्पना सरोज :कल्पना सरोज कल्पना या सरोज कमानी ट्यूब लिमिटेडच्या अध्यक्षा आहेत. कल्पना सरोज यांचा हा परिचय पुरेसा ठरणार नाही. यामागे अनेक कारणे आहेत. कल्पना कोणत्याही कौटुंबिक उद्योजक कुटुंबातील नाही किंवा तिच्याकडे कोणतीही मोठी नोकरी नव्हती. कल्पना यांचा जन्म 1961 मध्ये महाराष्ट्रातील अकोला जिल्ह्यातील रोपरखेडा या छोट्याशा गावात एका दलित कुटुंबात झाला. कल्पनाचे वडील महाराष्ट्र पोलीस खात्यात हवालदार होते.
https://www.timesnowmarathi.com/health
लहान वयातच लग्न कराव लागल :लग्नानंतर कल्पना मुंबईत झोपडपट्टीत राहू लागली. झोपडपट्टी क्षेत्राला झोपडपट्टी म्हणतात. कल्पना सरोजचे लग्न फार काळ टिकू शकले नाही आणि कल्पना गावी परत आली. परिस्थिती खडतर होती, कल्पना शारीरिक आणि मानसिकदृष्ट्या मोडकळीस आली होती, गाव आणि समाजाने तिला बहिष्कृत केले. कल्पनाला या दबावाचा सामना करणे कठीण झाले आणि एके दिवशी तिने आत्महत्येचा (suicide )प्रयत्नही केला.
कल्पना सरोज यांचे मुंबई परतणे :यावेळी कल्पना सरोज (Kalpana Saroj)यांचे वय 16 च्या जवळपास होते. ती पुन्हा मुंबईत(Mumbai) आली. पण यावेळी पतीसोबत नाही तर कामाच्या संदर्भात. आता ती मुंबईत एका नातेवाईकाकडे राहू लागली आणि एका कपड्याच्या कारखान्यात शिवणकाम(Cloth factory ) करू लागली. कल्पनाला आता स्वतःच्या पायावर उभे राहायचे होते. आता तिला पुन्हा कोणावरही ओझे व्हायचे नव्हते. आता कल्पनेचे उड्डाण लांबले होते. तिने स्वतःच्या पंखांवर उडण्याचा प्रयत्न केला.
- Women in Defense :भारतीय सैन्यातील नारी, शत्रूंवर भारी
- Women Word :देशासाठी शहीद झालेल्या पहिल्या महिला सैनिक : लेफ्टनंट किरण शेखावत
- Air India Women Pilot Joya Agarwal : झोया अग्रवाल या महिला पायलटला भेटा जिने आपल्या कष्टाने बालपणीची स्वप्ने केली साकार
सरकारी योजनेच्या मदतीने काम सुरू झाले त्यावेळी दलित आणि मागासवर्गीयांच्या उत्थानासाठी सरकारकडून योजना राबवल्या जात होत्या (अजूनही चालतात) कल्पना स्वयंरोजगाराची माहिती गोळा करू लागल्या. स्वत:चा रोजगार सुरू करण्याचा त्यांचा विचार होता. यासाठी तिने सरकारी योजनेची मदत घेण्याचा प्रयत्न सुरू केला. काही संघर्षानंतर कल्पना यांना शासकीय अनुदान मिळवण्यात यश आले. सरकारच्या मदतीने त्यांनी शिवणकामाचे दुकान सुरू केले.
व्यवसायात उचललेली पावले: कल्पना सरोज कल्पना सरोजने लवकरच फर्निचर (furniture )व्यवसायात पाऊल टाकले कारण तिचा कल डिझाईन आणि सर्जनशील गोष्टींकडे होता. मेहनतीच्या जोरावर फर्निचरचा व्यवसायही यशस्वी केला.कल्पनाच्या यशात त्यांची पार्श्वभूमी महत्त्वाची होती, ग्रामीण आणि आर्थिकदृष्ट्या(economically ) कमकुवत पार्श्वभूमी, कल्पनामध्ये काम करण्याची प्रेरणा, उत्कृष्ट नेटवर्किंग आणि माहितीची देवाणघेवाण, इतरांना मदत करण्याची सवय यामुळे त्यांना यशस्वी आणि लोकांमध्ये लोकप्रिय बनवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली.
व्यवसाय वाढवण्यासाठी घेतलेल्या व्यवसाय कर्जाची मदत :कल्पनाने व्यवसायासाठी कर्ज घेऊन व्यवसाय सुरू केला. कल्पना सरोज जेव्हा स्वतःचा सर्व खर्च स्वतःच करू शकतील अशा स्थितीत पोहोचल्या तेव्हा त्यांनी समाजातील त्यांच्यासारख्या महिलांच्या जीवनात बदल घडवून आणण्याचे काम सुरू केले. तो गावातील महिला आणि पुरुषांना व्यवसाय कर्जाच्या मदतीने स्वयंरोजगार बनविण्यासाठी मदत करतो.सल्ला देतो आणि गरज पडेल तेव्हा मदत करतो. या सर्व कामांमुळे कल्पना यांची ओळख समाजसेविका म्हणून होऊ लागली. नंतर त्यांनी मागास, आदिवासी, मुले, वृद्ध आणि कमकुवत आर्थिक पार्श्वभूमी असलेल्यांसाठी खूप काम केले.
कमानी ट्यूब्स लिमिटेडचा ताबा :गरजूंना मदत करताना कल्पना सरोज यांची ओळख समाजसेविका अशी झाली होती. 17 वर्षांपासून बंद पडलेल्या कारखान्यातील कामगारांनी एके दिवशी त्यांच्यापर्यंत पोहोचून या बंद कारखान्याची कमान तुमच्या हातात घ्या, आम्ही मिळून हा कारखाना पुन्हा उभारू, अशी विनंती केली. बंद कारखान्याचे नाव होते-कामानी ट्यूब्स लिमिटेड (Kamani Tubes Limited)
ची गोष्ट आहे. कल्पना सरोज यांनी कमानी ट्यूब्स लिमिटेडचा ताबा घेतला. हा कारखाना 1960 मध्ये स्थापन झाला आणि 1985 पासून बंद पडला होता. कारखान्याच्या पुनर्बांधणीची कहाणीही खूप रंजक आहे. कल्पना यांनी कारखाना ताब्यात घेतल्यानंतर त्यांनी प्रथम कारखान्यावरील सर्व थकबाकी भरण्याचा निर्णय घेतला. त्यानंतर वाडा येथे अत्याधुनिक तंत्रज्ञानासह उत्पादन संरचना उभारा.अशा बहुतेक प्रकरणांमध्ये, खटले आणि गुंतागुंतीची कायदेशीर प्रक्रिया व्यापारी आणि कामगार संघटनांना फाडून टाकते. पण कल्पना सरोज यांनी ज्या संयमाने हळूहळू सर्व प्रकरणे निकाली काढली आणि कमानी ट्यूब्स लिमिटेडला पुन्हा नफ्यात आणून आपल्या कर्तृत्वाचा झेंडा रोवला. सध्या कमानी ट्यूब्स(Kamani Tubes Limited) ही 500 कोटींहून अधिक किमतीची कंपनी आहे.कमानी ट्यूब्स लिमिटेडच्या यशानंतर कल्पना सरोज यांची ओळख आंतरराष्ट्रीय बनली. देशातील अनेक पुरस्कार मिळाले. 2013 मध्ये कल्पना सरोज यांना पद्मश्री पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. तिची क्षमता पाहता तिला भारतीय महिला बँकेच्या संचालक (indian Women Bank )मंडळावर ठेवण्यात आले आहे. सध्याही ती सामाजिक कार्याशी निगडीत काम करत आहे.
