Inflation : अन्नपदार्थ आणि विशेषत: भाज्यांच्या किमती घसरल्यामुळे जुलैमध्ये सलग दुसऱ्या महिन्यात घाऊक महागाई (Inflation) कमी झाली. या वर्षी मार्चनंतर घाऊक महागाई प्रथमच 14 टक्क्यांच्या खाली गेली आहे. तथापि, गेल्या वर्षी एप्रिलपासून म्हणजेच 16 महिन्यांपासून ते सलग दोन अंकांमध्ये राहिले आहे.
ताज्या आकडेवारीनुसार जुलैमध्ये भाज्यांच्या दरात सर्वाधिक घसरण झाली आहे. जुलैमध्ये भाज्यांचे दर 18.25 टक्क्यांवर आले आहेत. तर मागील महिन्यात म्हणजेच जूनमध्ये भाज्यांची महागाई 56.75 टक्के होती. इंधन (Fuel) आणि विजेची महागाईही मंदावली आहे. याशिवाय उत्पादित उत्पादनांचा महागाई दरही खाली आला आहे. पण तेलबियांची महागाई उणे 4.06 टक्क्यांवर राहिली, म्हणजेच त्यांच्या किमतीही मानक सरासरी पातळीपेक्षा सुमारे चार टक्क्यांनी खाली होत्या. रिजर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) प्रामुख्याने चलनविषयक धोरणाद्वारे चलनवाढ नियंत्रित करते.
किरकोळ महागाई सलग सातव्या महिन्यात रिजव्‍‌र्ह बँकेने निर्धारित केलेल्या उद्दिष्टापेक्षा जास्त राहिली. जुलैमध्ये तो 6.71 टक्के होता. चलनवाढ नियंत्रित करण्यासाठी केंद्रीय बँकेने या वर्षी प्रमुख धोरण दर रेपो तीन वेळा वाढवून 5.40 टक्के केला आहे. केंद्रीय बँकेने 2022-23 मध्ये किरकोळ चलनवाढीचा दर 6.7 टक्के राहण्याचा अंदाज व्यक्त केला आहे.
घाऊक महागाईमध्ये (Wholesale Inflation) वस्तूंची किंमत घाऊक विक्रेते आणि पुरवठादारांच्या पातळीवर मोजली जाते. यातील बहुतांश वजन उत्पादित उत्पादनांचे आहे. तर किरकोळ महागाई किरकोळ दुकानदारांच्या पातळीवर मोजली जाते. त्यात बहुतांश खाद्यपदार्थांचा समावेश आहे. यामुळेच घाऊक महागाई वाढली की त्याचा सर्वाधिक परिणाम उत्पादित उत्पादनांच्या किमतीवर होतो. तर किरकोळ महागाई वाढल्यामुळे खाद्यपदार्थांवर सर्वाधिक परिणाम होतो. तसेच, घाऊक महागाई जेव्हा कमी होते किंवा वाढते तेव्हा ते आगामी काळात किरकोळ महागाई कमी होण्याचे किंवा वाढण्याचे लक्षण मानले जाते.
घाऊक महागाई वाढणे किंवा घसरणे याचा ग्राहकांवर त्वरित परिणाम होत नाही. घाऊक महागाईचा परिणाम ग्राहकांपर्यंत पोहोचण्यास एक ते दोन महिने लागतात, असे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. यामुळेच घाऊक महागाई वाढली की त्याचा परिणाम किरकोळ किमतीच्या रूपाने ग्राहकांवर पुढच्या महिन्यात किंवा त्यानंतरच्या काही महिन्यात पडतो. तथापि, रिजर्व्ह बँक रेपो दर (Repo Rate) ठरवण्यासाठी घाऊक चलनवाढीऐवजी किरकोळ महागाईचा बेंचमार्क मानते.
