दिल्ली – सध्या जगातील सुमारे २.५ अब्ज लोकसंख्या भुकेच्या संकटाचा सामना करत आहे. गव्हासह अन्नधान्याच्या तीव्र टंचाईमुळे लाखो लोक उपासमारीच्या आणि कुपोषणाच्या उंबरठ्यावर आले आहेत. विशेषतः आफ्रिकेत. हे एक संकट आहे जे त्यांना वर्षानुवर्षे त्रास देऊ शकते. येत्या काही महिन्यांपासून संयुक्त राष्ट्रांनी (United Nations) या संकटाकडे लक्ष वेधले होते मात्र, त्याचा काही उपयोग झाला नाही.
आफ्रिकन युनियनचे (African Union) अध्यक्ष आणि सेनेगालीचे अध्यक्ष मॅकी सॅल यांनी गेल्या आठवड्यात रशियन राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन (Vladimir Putin) यांची वैयक्तिक भेट घेऊन युक्रेनमधून मालवाहू जहाजांद्वारे सुमारे 20 दशलक्ष टन गहू (Wheat) मिळण्याची मागणी केली. मात्र, यावर ठोस कारवाई झाली नाही. जगातील सर्वात मोठा गहू निर्यातक असलेल्या रशियाने (Russia) युक्रेनमधील लष्करी कारवाईच्या प्रत्युत्तरात लादण्यात आलेले निर्बंध उठवण्याचे आवाहन पाश्चात्य देशांना केले आहे जेणेकरून धान्य जागतिक बाजारपेठेत अधिक मुक्तपणे पोहोचेल.
रशियाने युक्रेनचा गहू चोरून दुष्काळग्रस्त आफ्रिकन देशांना स्वस्तात विकून कठोर आर्थिक निर्बंधांचे उल्लंघन केल्याचा आरोप अमेरिका (America) करत आहे. दुसरीकडे, पुतिन तयार खरेदीदारांच्या शोधात आहेत कारण या वर्षी गव्हाच्या किमती 60 टक्क्यांहून अधिक वाढल्या आहेत आणि रशिया-युक्रेन युद्धामुळे (Russia Ukraine War) रस्ते अडवल्यामुळे देश गव्हाची डिलिव्हरी घेऊ शकत नाहीत. रशिया-युक्रेन मिळून साधारणपणे जागतिक गव्हाच्या निर्यातीपैकी एक तृतीयांश पुरवठा करतात. UN डेटानुसार, आफ्रिकन देशांनी 2018 ते 2020 दरम्यान रशिया आणि युक्रेनमधून 44 टक्के गहू आयात केला. आफ्रिकन डेव्हलपमेंट बँकेच्या म्हणण्यानुसार, पुरवठा खंडित झाल्यामुळे गव्हाच्या किमती सुमारे 45 टक्क्यांनी वाढल्या आहेत.
संयुक्त राष्ट्रांचे प्रमुख अँटोनियो गुटेरेस यांनी एप्रिलमध्ये पुतिन यांची वैयक्तिक भेट घेतली होती. “कुपोषण वाढत आहे. हा एक विनाशकारी रोग आहे जो उपचार न केल्यास मृत्यू होऊ शकतो आणि तो वाढतच गेला,” असे त्यांनी आफ्रिकेच्या दारिद्र्यग्रस्त प्रदेशाला भेट दिल्यानंतर सांगितले.
जगातील सात श्रीमंत देशांच्या (G7) संघटनेची गेल्या महिन्यात झालेल्या बैठकींची प्रतिक्रिया बहुतेक निराशाजनक होती कारण त्यांनी पुतिन यांना दोष देण्यावर लक्ष केंद्रित केले होते, अशा वेळी जेव्हा आफ्रिकेत उपासमारीने मृत्यू मोठ्या प्रमाणावर होत आहेत. चीननंतर भारत हा जगातील दुसरा सर्वात मोठा गहू उत्पादक देश आहे, परंतु यूएस कृषी विभागाने (USDA) अहवाल दिला आहे, की 2020-21 मध्ये एकूण जागतिक गहू निर्यातीत भारताचे योगदान केवळ 4.1 टक्के होते. रशिया, युरोपियन युनियन, ऑस्ट्रेलिया, अमेरिका, कॅनडा, अर्जेंटिना, युक्रेन, भारत आणि कझाकस्तान हे जगातील सर्वात मोठे गहू निर्यातदार आहेत.
सर्वात वाईट म्हणजे, G7 देखील युक्रेनला मदत करून मानवतावादी मदत आश्वासने पूर्ण करण्यात अपयशी ठरत आहे. खरं तर, रशियाशी लढण्यासाठी G7 देश युक्रेनला अवजड शस्त्रास्त्रांसह आर्थिक मदतही देत आहेत. परिणामी, G7 देश मानवतावादी मदतीसाठी फक्त US$2.6 अब्ज खर्च करत आहेत, जे 2021 मध्ये दुष्काळ संपवण्याचे वचन दिलेल्या US$8.5 बिलियनपेक्षा खूप कमी आहे.
रशियाचा ‘असा’ ही कारनामा..! युक्रेनच्या कोट्यावधींच्या गव्हाबाबत घडलाय ‘हा’ धक्कादायक प्रकार..
