Please wait..
Take a fresh look at your lifestyle.

Wheat Export Ban: गहू बनलेय जागतिक हत्यार..! पहा नेमके काय चालू आहे राजकारणात

अर्थ आणि व्यवसायआंतरराष्ट्रीयकृषी व ग्रामविकास
By Editor, Krushirang
Please wait..

मुंबई : जागतिक राजकीय मुत्सद्दी लढाईत गहू आता एक शस्त्र बनले आहे. ज्याचा वापर प्रत्येक देश आपापल्या परीने करत आहे. जागतिक गव्हाच्या बाजारपेठेत भारतीय गव्हाचा वाटा माफक असूनही निर्यात वाढवण्यासाठी त्यावर सतत दबाव असतो. मात्र, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या सरकारने निर्यात बंद केली आहे. त्याचा परिणाम म्हणून देशातील लाखो शेतकऱ्यांना आर्थिक फटका सहन करावा लागत आहे. तर, जागतिक स्तरावर याचे वेगळे राजकारण सुरू आहे. (Wheat has now become a weapon in the global diplomatic battle, which is being used by each country in its own way. Despite the modest share of Indian wheat in the global wheat market, there is constant pressure on it to increase exports.)

Advertisement

Advertisement

येत्या जूनमध्ये होणाऱ्या WTO बैठकीत हा मुद्दा जोरात मांडला जाऊ शकतो. तथापि, भारत या संधीचा वापर देखील करू शकतो. ज्यामध्ये तो त्याच्यावर लादलेल्या अनेक प्रकारच्या निर्बंधांमध्ये सवलत घेण्याचा प्रयत्न करेल. गहू निर्यातबंदीसाठी भारताला जगासमोर उभे करण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत. तर देशाची अन्नसुरक्षा सुरक्षित ठेवणे हे भारताचे पहिले प्राधान्य आहे. दुसरीकडे, जगातील सर्वात मोठ्या गहू निर्यातदारांपैकी रशिया, युरोप, अमेरिका, कॅनडा आणि अर्जेंटिना त्यांची निर्यात मर्यादित करण्याचा प्रयत्न करत आहेत. गव्हाच्या निर्यातीत या देशांचा वाटा ६० टक्क्यांहून अधिक आहे, तर गव्हाच्या जागतिक बाजारपेठेत भारताचा वाटा चार टक्क्यांच्या आसपास आहे.

Advertisement

Advertisement
Loading...

गव्हाच्या निर्यातीवर बंदी घालण्याबरोबरच, भारताने स्पष्ट केले आहे की, ज्या देशांची अन्न सुरक्षा धोक्यात येईल अशा देशांना गव्हाची निर्यात पूर्ववत करणे भारत सुरूच ठेवेल. पण अशा देशांना गहू निर्यात करणे शक्य होणार नाही, जे स्टॉकसाठी गहू खरेदी करत होते. इजिप्तने भारतीय गव्हासाठी आपली बाजारपेठ खुली केली आहे. इजिप्त हा जगातील सर्वात मोठा गहू आयातदार देश आहे, जो युक्रेन आणि रशियाकडून गहू आयात करत असे. तेथील सरकारच्या विनंतीवरून इजिप्तला गव्हाची निर्यात सुरूच आहे. पण याउलट, तुर्कस्तानसारखा देश अन्नासाठी नव्हे, तर कच्चा औद्योगिक माल म्हणून गहू आयात करतो. युक्रेन युरोपियन युनियन देशांना गहू आयात करून त्यावर प्रक्रिया करून निर्यात करतो.

Advertisement

Advertisement

गव्हाचा वापर नगण्य असलेल्या काही देशांतूनही गहू आयात करण्याचे आवाहन केले जात होते. अन्न मंत्रालयाच्या एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितले की, जागतिक स्तरावर गव्हाच्या उत्पादनावर परिणाम झाला आहे, त्यामुळे बाजारात तेजीचा कल आहे. त्यामुळे मोठे गहू उत्पादक देश कमी उत्पादनाच्या अंदाजाच्या नावाखाली निर्यात टाळत आहेत. याउलट भारतासारख्या देशांवर निर्यात वाढवण्यासाठी दबाव आणला जात आहे. भारताच्या एमएसपीवर खरेदी केलेल्या गव्हाच्या साठ्याकडे सर्वांच्या नजरा लागल्या आहेत. तर भारत आपल्या लोकसंख्येच्या ६७ टक्के म्हणजे सुमारे ८१ कोटी लोकांना अत्यंत अनुदानित दराने अन्नधान्य वितरीत करण्यास कायदेशीररित्या (NFSA) बांधील आहे. भारत ज्या देशांसोबत मजबूत राजनैतिक संबंध आहेत त्यांना भारत नक्कीच गहू निर्यात करेल. त्यात शेजारील देशांना गहू निर्यात करण्याला प्राधान्य आहे. यामध्ये बांगलादेश, नेपाळ, श्रीलंका, अफगाणिस्तान हे प्रमुख देश असू शकतात. मोरोक्कोमधून खत आयात करण्याच्या बदल्यात, भारत तेथे गहू निर्यात करू शकतो. त्याचप्रमाणे खाद्यतेलाच्या बदल्यात खाद्यतेल उत्पादक इंडोनेशियाला गहू निर्यात करता येतो. ते नायजेरिया आणि ब्राझीलमध्ये गहू निर्यात करू शकते, ज्यामुळे भारताला आवश्यक असलेल्या वस्तू मिळण्यास मदत होऊ शकते.

Advertisement

Advertisement

उत्तर अमेरिका आणि युरोपमधील दुष्काळामुळे गव्हाच्या उत्पादनावर परिणाम झाला आहे. अर्जेंटिनामध्ये जूनच्या शेवटच्या आठवड्यात येणारे पीकही फारसे चांगले नसल्याचे सांगितले जात आहे. रशिया, अझरबैजान आणि कॅनडामध्ये पास्ता बनवण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या दादा गव्हाच्या उत्पादनावर परिणाम झाला आहे. जगातील सर्वात मोठे आयातदार इजिप्त, चीन, तुर्की, अल्जेरिया आणि इंडोनेशिया आहेत, तर दुसरे सर्वात मोठे आयातदार बांगलादेश, मोरोक्को, नायजेरिया आणि ब्राझील आहेत. दुसऱ्या श्रेणीतील देशांना गहू निर्यात करणे हा भारताच्या प्राधान्यक्रमात समाविष्ट केला जाऊ शकतो.

Advertisement

Advertisement
Advertisement
You might also like More from author

Leave a Reply