White Hair : वाढत्या वयानुसार शरीरात अनेक बदल होतात त्यापैकी एक म्हणजे केस पांढरे (White Hair) होणे. काही काळानंतर केस पांढरे होतात हे तर नैसर्गिक आहे. मात्र अनेकांना ते नको असते. मग केस काळे करण्यासाठी हेयर डायचा सर्रास वापर केला जातो. केस पांढरे का होतात, असा प्रश्न नेहमीच विचारला जाते त्याचे उत्तर आता सापडले आहे.
अलीकडेच शास्त्रज्ञांना एका संशोधनात आढळून आले की केस एका वेळी का पांढरे होऊ लागतात. त्यांनी एका अभ्यासात पाहिले की ते रंगद्रव्य तयार करणाऱ्या पेशींशी संबंधित आहे. नेचर जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेले नवीन संशोधन असे स्पष्ट करते की वय जसजसे वाढत जाते तसतसे स्टेम सेल अटकण्याचा शक्यताही वाढत जाते. त्यामुळे केसांची परिपक्वता आणि रंग टिकवून ठेवण्याची क्षमता नाहीशी होऊ शकते. या अभ्यासाचा भर उंदीर आणि मानवी शरीरीच्या त्वचेच्या पेशींवर होता. ज्यांना मेलेनोसाइट स्टेम सेल किंवा McSCs म्हणतात. न्यूयॉर्क युनिव्हर्सिटी ग्रॉसमन स्कूल ऑफ मेडिसिनमधील संशोधकांनी काही निष्कर्ष नोंदवले आहेत.
त्यामुळे केस पांढरे होऊ लागतात
केसांचा रंग मेलानाइट स्टेम सेलद्वारे नियंत्रित केला जातो. जे कार्यरत नाहीत परंतु, सतत वाढतात. अभ्यासात असे दिसून आले आहे की मेलोनाइट स्टेम सेल प्रामुख्याने प्लास्टिक आहेत. याचा अर्थ असा की केसांच्या सामान्य वाढीदरम्यान अशा पेशी परिपक्वतेच्या वेळी सतत मागे-पुढे जातात. काही स्टेम पेशींमध्ये follicles मधील वाढीच्या भागांमध्ये फिरण्याची विशेष क्षमता असते. म्हातारपणी या पेशी त्यांची हालचाल करण्याची क्षमता गमावतात, ज्यामुळे आपले केस पांढरे होतात. सोप्या भाषेत सांगायचे तर, जेव्हा मेलेनिन बनवणाऱ्या स्टेम पेशी योग्यरित्या काम करणे थांबवतात तेव्हा आपले केस पांढरे होऊ लागतात.
केस पांढरे होणे टाळता येईल का?
संशोधकांचे म्हणणे आहे की जर त्यांच्या संशोधनाचे परिणाम मानवांसाठी देखील काम करू शकले तर पांढरे केस पुन्हा काळे होणे किंवा केस पांढरे होण्यापासून रोखू शकतात. संशोधनाचे प्रमुख लेखक की सन म्हणतात मेलेनोसाइट स्टेम पेशींची समान स्थिती मानवांमध्ये देखील अस्तित्वात असण्याची शक्यता आढळलेल्या नवीन यंत्रणांमुळे निर्माण झाली आहे. असे झाल्यास त्यामुळे अडकलेल्या पेशी पुन्हा केसांच्या कुपात जाऊ शकतात. हे मानवी केस काळे होण्यापासून किंवा पुन्हा पांढरे होण्यापासून रोखण्याचा एक मार्ग प्रदान करू शकते.
