मुंबई: भोपळा हे एक असे पीक आहे, ज्याची लागवड वर्षभर केली जाऊ शकते आणि शेतकरी चांगला नफा मिळवू शकतात. भाजीपाल्यांमध्ये भोपळा ही एक महत्त्वाची भाजी म्हणून ओळखली जाते. ती खाणाऱ्यांच्या आरोग्यासाठी तर चांगली आहेच शिवाय उत्पादकांचे आर्थिक आरोग्यही सुधारते. रब्बी, खरीप आणि झैद या तिन्ही हंगामात तुरीची लागवड केली जाते. भोपळ्याच्या चांगल्या उत्पादनासाठी उष्ण आणि दमट भौगोलिक क्षेत्र उत्तम आहे. महाराष्ट्रात सरासरी ५६६ हेक्टर क्षेत्रात या पिकाची लागवड केली जाते.
कृषी शास्त्रज्ञांचा सल्ला घेऊन शेतकऱ्यांनी लागवड केल्यास चांगले पीक घेता येईल. भोपळ्याचे पीक असे आहे की एक शेतकरी एक हेक्टरमध्ये एक लाख रुपयांपर्यंत कमवू शकतो. वेगवेगळ्या प्रकारच्या जमिनीत त्याची लागवड करता येते. परंतु योग्य पाणी धरून ठेवण्याची क्षमता असलेली जीवाश्म असलेली हलकी चिकणमाती माती तिच्या यशस्वी लागवडीसाठी सर्वोत्तम मानली जाते. काही अम्लीय जमिनीतही त्याची लागवड करता येते. पहिली नांगरणी माती फिरवणाऱ्या नांगराने करावी, त्यानंतर हॅरो किंवा कल्टीव्हेटर २-३ वेळा चालवावे.
भोपळ्याच्या लागवडीसाठी जमीन काय असावी
भोपळ्याची शेती देशातील कोणत्याही प्रदेशात यशस्वीपणे करता येते. योग्य निचरा असलेल्या ठिकाणी कोणत्याही प्रकारच्या जमिनीत याची लागवड करता येते. परंतु योग्य पाणी धरून ठेवण्याची क्षमता असलेली जीवाश्म असलेली हलकी चिकणमाती जमीन तिच्या यशस्वी लागवडीसाठी सर्वोत्तम मानली जाते. करवंद लागवडीत जमिनीचे pH मूल्य ६ ते ७ च्या दरम्यान असावे.
कोणत्या प्रकारची शेती जास्त फायदेशीर आहे
शेताची उभी-आडवी नांगरणी करून गुठळ्या फोडा. नंतर हेक्टरी ३० ते ३५ गाड्या चांगले कुजलेले खत टाकावे. भोपळ्याची उभी लागवड करून शेतकरी चांगला नफा कमवू शकतात. कारण त्यात फळे स्वच्छ आणि मोठी असतात. चांगला नफा मिळविण्यासाठी पारंपारिक पद्धती बदलल्या पाहिजेत.
लागवड वेळ
भोपळ्याचे पीक वर्षातून तीन वेळा घेतले जाते. रब्बी हंगामात लौकीचे अधिक पीक घेतले जाते. दुसरीकडे, खरीप हंगामाची पेरणी जूनच्या मध्यापासून पहिल्या जुलैपर्यंत केली जाते आणि रब्बी हंगामाची पेरणी सप्टेंबरच्या शेवटी ते ऑक्टोबरच्या पहिल्या दरम्यान केली जाते.
भोपळ्याचे वाण
अर्का नूतन, अर्का श्रेयस, पुसा संतुष्टी, पुसा संदेश, अर्का गंगा, अर्का बहार, पुसा नवीन, पुसा संकर ३, सम्राट, काशी बहार, काशी कुंडल, काशी कीर्ती आणि काशी गंगा इ.
पुसा समर प्रोली फिक लॉग: या जातीची फळे 40 ते 50 सेमी लांब आणि 20 ते 25 सेमी जाडीची असतात. फळाचा रंग पिवळा हिरवा असतो. या जातीचे उत्पादन हेक्टरी 110 ते 120 क्विंटल आहे.
पुसा समर प्रोलिफिक राउंड: या जातीची फळे 15 ते 20 सेमी जाड हिरव्या गोल आकाराची असतात. ही जात उन्हाळी हंगामासाठी चांगली असून ९० ते १०० क्विंटल प्रति हेक्टर उत्पादन देते.
- हेही वाचा:
- कांद्याचे भाव घसरल्याने महाराष्ट्रातील शेतकरी चिंतेत; व्यापारी मात्र मजेत, पहा याविषयीचे सविस्तर वृत्त
- अर्र… कापूस पिकांची शेती करणारे शेतकरी आता इतर पिकांकडे का वळत आहेत, जाणून घ्या याविषयी सविस्तर वृत्त
