मुंबई: कारल्याची भारतात भाजी म्हणून लागवड केली जाते. कारल्याची लागवड भारतातील जवळपास सर्व राज्यांतील शेतकरी करतात. कारली ही अशी भाजी आहे जिची बाजारपेठेत मागणी नेहमीच असते.त्यामुळे शेतकरी कमी वेळेत आणि कमी जागेत लागवड करून चांगले उत्पन्न मिळवू शकतात. कारल्याची लागवड भारतभर केली जाते. तर महाराष्ट्रातही सुमारे ४५३ हेक्टर क्षेत्रात याची लागवड केली जाते. ही वेलीवर लावलेली भाजी आहे. कारल्यामध्ये प्रोटीन, कार्बोहायड्रेट, फायबर असते. त्यात भरपूर खनिजे असतात. त्यात पोटॅशियम, झिंक, मॅग्नेशियम, फॉस्फरस, कॅल्शियम, लोह, तांबे, मॅंगनीज आढळतात. याशिवाय व्हिटॅमिन सी, व्हिटॅमिन ए मुबलक प्रमाणात आढळते. पचनसंस्थेचे विकार, भूक न लागणे, पोटदुखी, ताप, डोळ्यांचे आजार अशा अनेक आजारांवर कारल्याचा रस आणि भाजीचे सेवन फायदेशीर ठरते.
परदेशात आणि मोठ्या शहरांमध्ये या भाजीला नेहमीच मागणी असते. कारला ही एक अनोखी कडू चव असलेली भाजी आहे.यासोबतच त्यात चांगले औषधी गुणधर्मही आढळतात. याच्या फळांमध्ये जीवनसत्त्वे आणि खनिजे मुबलक प्रमाणात आढळतात. त्याची लागवड पावसाळा आणि उन्हाळी हंगामात केली जाते. कारल्याच्या चांगल्या उत्पादनासाठी उष्ण आणि दमट हवामान अतिशय योग्य आहे. त्यामुळे त्याचे तापमान किमान 20 अंश सेंटीग्रेड आणि कमाल तापमान 35 ते 40 अंश सेंटीग्रेड दरम्यान असावे.
कारल्याच्या शेतीसाठी हवामान आणि माती कशी असावी
कारल्याच्या लागवडीसाठी उबदार वातावरण आवश्यक आहे. उन्हाळा आणि पावसाळा अशा दोन्ही ऋतूत याची यशस्वीपणे लागवड करता येते. पिकाची चांगली वाढ, फुले व फळे येण्यासाठी २५ ते ३५ अंश सेंटीग्रेड तापमान चांगले असते. 22 ते 25 अंश सेंटीग्रेड तापमान बियाणे लावण्यासाठी चांगले असते. दुसरीकडे, यासाठी योग्य मातीबद्दल बोला, कारल्याच्या संकरित बियांच्या पेरणीसाठी, वालुकामय चिकणमाती किंवा चिकणमाती चांगली निचरा असलेली जमीन चांगली आहे.
कारल्याची सुधारित विविधता
अर्का हरित – या जातीची फळे मध्यम आकाराची असतात. हे इतर जातींपेक्षा कमी कडू आहे. या जातीच्या फळांमध्ये बियाही कमी असतात. उन्हाळा आणि पावसाळ्यात याची लागवड करता येते. प्रत्येक वेलीपासून 30 ते 40 फळे मिळू शकतात. या प्रकारच्या फळाचे वजन सुमारे 80 ग्रॅम आहे. प्रति एकर जमिनीतून सुमारे ३६ ते ४८ क्विंटल उत्पादन मिळू शकते.
पुसा स्पेशल – उत्तर भारतातील मैदानी भागात फेब्रुवारी ते जून या कालावधीत याची लागवड करता येते. त्याची फळे जाड आणि गडद चमकदार हिरव्या रंगाची असतात. त्याचा लगदा जाड असतो. या जातीच्या वनस्पतींची लांबी सुमारे 1.20 मीटर आहे आणि प्रत्येक फळ सुमारे 155 ग्रॅम आहे.
खते व पाण्याचा योग्य वापर
कारल्याच्या बिया पेरण्यापूर्वी २५-३० दिवस अगोदर २५-३० टन शेणखत किंवा कंपोस्ट एक हेक्टर शेतात मिसळावे. पेरणीच्या वेळी 20 किलो नत्र/हेक्‍टरी, 30 किलो स्फुरद आणि 30 किलो प्रति हेक्‍टरी आणि 20 किलो नत्राची दुसरी मात्रा फुलांच्या वेळी द्यावी. तसेच 20 ते 30 किलो नत्र प्रति हेक्‍टरी, 25 किलो स्फुरद आणि 25 किलो स्फुरद लागवडीच्या वेळी द्यावे. 25 ते 30 किलो नत्राचा दुसरा हप्ता 1 महिन्यात द्यावा.
- हेही वाचा:
- अर्र… कापूस पिकांची शेती करणारे शेतकरी आता इतर पिकांकडे का वळत आहेत, जाणून घ्या याविषयी सविस्तर वृत्त
- चीनच्या ‘त्या’ निर्णयाने WHO सुद्धा खुश..! पहा, चीनी लोकांसाठी काय केले सरकारने ?
