मुंबई: देशभरात हृदयविकाराच्या झटक्याची प्रकरणे सातत्याने समोर येत आहेत. आलम म्हणजे सडन कार्डियाक अरेस्टची प्रकरणे सतत चर्चेत असतात. यापूर्वी 60 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या व्यक्तींमध्ये हृदयविकाराच्या झटक्याची प्रकरणे पाहिली जात होती, परंतु आता 18 वर्षांपेक्षा कमी वयाचे लोक देखील अचानक हृदयविकाराच्या झटक्याने आपला जीव गमावत आहेत. नुकतीच अशीच एक घटना उत्तर प्रदेशातील मेरठमध्ये घडली. येथे एक 18 वर्षांचा मुलगा त्याच्या मित्रांसोबत रस्त्याने चालला होता. अचानक त्याला शिंक आली आणि तो रस्त्यावर पडला. त्याला रुग्णालयात नेले असता डॉक्टरांनी त्याला मृत घोषित केले. रिपोर्ट्सनुसार, त्यांना अचानक हृदयविकाराचा झटका आल्याची भीती व्यक्त केली जात आहे.
अशीच आणखी एक धक्कादायक घटना समोर आली आहे. 2 डिसेंबर 2022 रोजी म्हणजे शुक्रवारी रात्री वरमाळाच्या समारंभानंतर लगेचच एक वधू स्टेजवरच पडली. मिळालेल्या माहितीनुसार, त्याला रुग्णालयात नेण्यात आले, तेथे डॉक्टरांनी त्याला मृत घोषित केले.
तरुणांमध्ये हृदयविकाराचा झटका येण्याचे मुख्य कारण निष्क्रिय जीवनशैली आहे
दिल्लीतील अपोलो हॉस्पिटल कार्डिओव्हस्कुलर सर्जरीचे वरिष्ठ सल्लागार डॉ. मुकेश गोयल यांनी या संदर्भात न्यूज9शी संवाद साधला. त्यांनी सांगितले, ‘तरुणांमध्ये कमी वयात हृदयविकाराचा धोका वाढण्याचे मुख्य कारण म्हणजे लोकांची बदलती जीवनशैली. याशिवाय तरुणांमध्ये धुम्रपान आणि मद्यपानाचा कल लक्षणीयरीत्या वाढला आहे, त्यामुळे आरोग्याला धोका, बैठी जीवनशैली, ताणतणाव वाढणे आणि खाण्याच्या सवयींमध्ये बदल होऊ लागतात. हृदयविकाराच्या झटक्याने तरुणांच्या मृत्यूचे हे प्रमुख कारण आहे.
अमेरिकन कॉलेज ऑफ कार्डिओलॉजीच्या जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या अभ्यासानुसार, काही पर्यायी आहार किंवा आरोग्यदायी अन्नपदार्थ निवडून हृदयरोगासारखे धोकादायक आजार टाळता येतात आणि दीर्घायुष्य मिळवता येते. हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की आजकाल हृदयविकाराचा त्रास होणे किंवा हृदयाशी संबंधित समस्यांनी ग्रस्त होणे असामान्य नाही. हृदयविकाराचा थेट संबंध उच्च रक्तदाब किंवा कोरोनरी धमनी रोग, उच्च कोलेस्टेरॉल किंवा परिधीय धमनी रोगाशी आहे. हे जगभरातील मृत्यूचे सर्वात सामान्य कारण आहे, ज्यामुळे ते चिंतेचे प्रमुख कारण बनते.
तज्ज्ञांच्या मते, बैठी जीवनशैली, वाढती ताणतणाव, झोपेची कमतरता, पौष्टिक आहार आणि व्यायाम ही तुलनेने तरुणांमध्ये हृदयविकाराच्या झटक्याची प्रमुख कारणे आहेत. अपोलो हॉस्पिटल, नवी मुंबई येथील हृदयरोग तज्ज्ञ डॉ. निखिल परचुरे यांनी सांगितले की, गेल्या 20 वर्षांत भारतात हृदयविकाराच्या रुग्णांमध्ये दुपटीने वाढ झाली आहे आणि आता अधिक तरुण लोक त्याला बळी पडत आहेत. ते म्हणाले की हृदयविकाराच्या सर्व प्रकरणांपैकी 25 टक्के प्रकरणे 40 वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या लोकांमध्ये आढळतात.
डॉ. रमाकांत पांडा, प्रमुख आणि प्रमुख कार्डियाक सर्जन, एशियन हार्ट इन्स्टिट्यूट, मुंबई: हृदयविकाराच्या घटनांमध्ये अनुवांशिक पूर्वस्थिती देखील महत्त्वाची भूमिका बजावते. त्यांनी सांगितले की तरुणांमध्ये अचानक मृत्यू खूप सामान्य आहे, कारण त्यांच्या शरीरात पर्यायी रक्ताभिसरण विकसित होऊ शकत नाही. ते म्हणाले, ‘तरुणांमधील हृदयाशी संबंधित समस्यांमागील सामान्य कारण म्हणजे कुटुंबातील हृदयविकाराचा वैद्यकीय इतिहास असू शकतो. याशिवाय मधुमेह आणि उच्च रक्तदाब यांसारख्या जीवनशैलीशी संबंधित समस्याही कारणीभूत आहेत, ज्या धूम्रपान, लठ्ठपणा, तणाव, व्यायामाचा अभाव आणि प्रदूषणामुळे होतात.
गेल्या वर्षीच्या तुलनेत हृदयविकाराच्या रुग्णांमध्ये 30 टक्क्यांनी वाढ झाली आहे
डॉक्टरांकडून मिळालेल्या माहितीनुसार, कोविड महामारीनंतर हृदयविकाराचा झटका आणि हृदयविकाराच्या घटनांमध्ये लक्षणीय वाढ झाली आहे. फरिदाबाद सेक्टर-8 येथील सर्वोदय हॉस्पिटलच्या हृदयरोगतज्ज्ञांच्या मते, गेल्या वर्षी हृदयविकाराच्या घटनांमध्ये एक चतुर्थांशपेक्षा जास्त वाढ झाली आहे. डॉ. एलके झा, सहयोगी संचालक, कार्डिओलॉजी, सर्वोदय हॉस्पिटल, सेक्टर 8, फरीदाबाद म्हणाले, “साथीच्या रोगानंतर कोरोनाची लागण झालेल्या लोकांमध्ये हृदयविकाराचा झटका आणि हृदयविकाराच्या घटनांमध्ये 25-30 टक्क्यांनी वाढ झाली आहे.” ज्या रुग्णांना रुग्णालयात दाखल करण्यात आले होते किंवा व्हेंटिलेटरवर ठेवण्यात आले होते त्यांना आता हृदयाशी संबंधित समस्यांचा सामना करावा लागत आहे आणि आम्ही अशा प्रकरणांमध्ये लक्षणीय वाढ पाहत आहोत.
ते पुढे म्हणाले, ‘कोविडचा हृदयावर दोन प्रकारे परिणाम होतो. पहिल्या पद्धतीत, थेट हृदयाच्या स्नायूमध्ये संसर्ग होतो, ज्यामुळे हृदय कमकुवत होते आणि हृदय अपयशाचा धोका वाढतो. दुसरे, कोविड नंतर, संसर्गाचे सौम्य स्वरूप शरीरात अनेक महिने टिकून राहते. यामुळे धमन्यांमध्ये सूज राहते, त्यामुळे हृदयाच्या आत रक्ताच्या गुठळ्या तयार होऊ लागतात. यामुळे हृदयविकाराचा झटका येऊ शकतो आणि इतर समस्याही उद्भवू शकतात. गेल्या काही महिन्यांत जड व्यायाम केल्यावर अचानक हृदयविकाराचा झटका येण्याच्या अनेक घटना समोर आल्या आहेत. या प्रकरणांमागील कारण दीर्घ कोविडमुळे हृदयाच्या स्नायूंना जळजळ होऊ शकते, ज्यामुळे हृदयविकाराचा झटका येऊ शकतो.
हृदयविकाराचा धोका कसा टाळायचा?
डॉ गोयल म्हणाले, ‘तरुणांमध्ये हृदयविकाराच्या घटनांमध्ये सातत्याने वाढ होत आहे. अशा परिस्थितीत सर्वांनी जागरूक राहून अशा घटना रोखण्यासाठी काम करणे आवश्यक आहे. हृदयविकाराचा झटका किंवा हृदयाशी संबंधित कोणताही आजार टाळण्यासाठी अनेक उपाय केले जाऊ शकतात. यामध्ये नियमितपणे व्यायाम करणे, निरोगी आहाराचे पालन करणे, धूम्रपान टाळणे, तणावाचे व्यवस्थापन करणे आणि मध्यम प्रमाणात मद्यपान करणे समाविष्ट आहे.
एका अभ्यासात अशा पदार्थांविषयी माहिती देण्यात आली आहे, जे हृदयाच्या आरोग्यासाठी चांगले आहेत. तसेच, चरबी, असंतृप्त चरबी, मोनोसॅच्युरेटेड फॅट आणि ओमेगा 3 चे प्रमुख स्त्रोत आहेत. यामध्ये अक्रोड, किडनी बीन्स, चिया बिया, सीव्हीड, सोयाबीन तेल, एडामामे, ऑलिव्ह ऑईल, भांग बिया आणि फ्लेक्ससीड यांचा समावेश आहे. असे खाद्यपदार्थ देखील खूप चांगले आहेत, जे पौष्टिक आणि वनस्पतींपासून अँटिऑक्सिडंट्सने परिपूर्ण आहेत. निरोगी जीवन, मजबूत हृदय, वजन आणि उत्तम चयापचय यासाठी अशा आहाराच्या सवयी अत्यंत महत्त्वाच्या आहेत. ओमेगा-३ फॅट्स जळजळ झाल्यामुळे होणाऱ्या हृदयरोगांपासून संरक्षण करतात. हे हृदय आणि इतर आरोग्याशी संबंधित बाबींमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावते. मांसाहारी पदार्थ जसे की सॅल्मन, सार्डिन आणि मॅकरेलसारखे सीफूड देखील आहारात समाविष्ट केले जाऊ शकतात. ओमेगा-३ चे सेवन वाढवण्यासाठी सॅलड्स, ओटचे जाडे भरडे पीठ इत्यादी देखील एक चांगला पर्याय ठरू शकतो.
मधुमेह आणि तंबाखू ही भारतातील हृदयविकाराची दोन सर्वात धोकादायक कारणे आहेत. मधुमेह नसलेल्या लोकांपेक्षा मधुमेह असलेल्या लोकांना हृदयविकाराचा झटका येण्याची शक्यता तिप्पट असते. धूम्रपान हृदयाच्या आरोग्यासाठी अत्यंत घातक आहे, त्यामुळे तरुणांमध्ये अनेक रुग्ण आढळतात. डॉ. झा म्हणाले, ‘जर तुम्ही वेगाने चालणे किंवा पायऱ्या चढणे यासारखे उपक्रम करत असाल आणि तुम्हाला छातीत कोणत्याही प्रकारचा घट्टपणा किंवा जडपणा जाणवत असेल, तर तुम्ही अत्यंत सावध राहण्याची गरज आहे. बरेच लोक अॅसिडीटी किंवा संधिवात हे हृदयाशी संबंधित आजारांचे लक्षण म्हणून नमूद करतात, परंतु दोन-तीन दिवस जठराचा त्रास हा असामान्य असतो. अशा परिस्थितीत, हृदयाशी संबंधित समस्या नाकारण्यासाठी चाचणी घेणे फार महत्वाचे आहे.
- हेही वाचा:
- झिका विषाणूबद्दल महाराष्ट्र आरोग्य विभागाने पहा काय केला दावा; जाणून घ्या या वृत्ताद्वारे
- अखेर चीन सरकार नरमले..! कोरोना लॉकडाऊनबाबत घेतला ‘हा’ मोठा निर्णय; जाणून घ्या..
